فرزاد که از شروع رابطه جدیدش خیلی خوشحال بود، شادمانه نزد دوستش نشست و شروع رابطه‌اش با دخترخانمی را اعلام کرد. دوستش در پاسخ، با خوشحالی به او تبریک گفت. مدتی گذشت تا اینکه روزی فرزاد با دوستش تماس گرفت و با کلی غصه و اشک، از تمام شدن رابطه‌اش سخن گفت. دوستش با همدلی، او را دلداری داد و گفت: «غصه نخور. مگر بلال که اذان نگفت، هیچ‌کس دیگری پیدا نشد که اذان بگوید؟ تو هم مطمئن باش بهتر از این نصیبت می‌شود!» مدتی بعد همین روند تکرار شد؛ یعنی فرزاد ابتدا رابطه‌ای را با شادمانی، شروع و پس از مدتی، آن را با تلخکامی تمام کرد. او بر این باور بود که همه کسانی که با او ارتباط برقرار می‌کنند، تندخو، کنترل‌گر و دنبال منافع مالی هستند. اینجا بود که دوست فرزاد، مطالعه کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید اثر جفری یانگ و جنت کلوسو را به او پیشنهاد داد.
فرزاد پس از مطالعه این کتاب توانست با تله‌های زندگی خودش آشنا شود و برای رهایی از این تله‌ها تلاش کند. تله‌های زندگی یا تله‌های شخصیتی، همان الگوهای رفتاری مخربی هستند که انسان را به نتایج و انسان‌های مشابه سوق می‌دهد. در صورتی که تمایل دارید با درس‌هایی که فرزاد از کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید آموخت، آشنا شوید، پیشنهاد می‌شود که 10 دقیقه زمان بگذارید و تا انتهای این مقاله با ما همراه شوید.
آشنایی با تله های زندگی؛ آموزه بنیادین کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید
دکتر جفری یانگ و همکارش، جنت کلوسو، کتاب را با چند پرسش آغاز می‌کنند؛ پرسش‌هایی که پاسخ برخی از افراد به آنها مثبت است. در ادامه این پرسش‌ها را بررسی می‌کنیم؛ چون سرآغاز بسیار خوبی برای آشنایی با مفهوم طرح‌واره یا تله زندگی (Lifetrap) هستند:
- آیا مدام به سمت روابطی جذب می‌شوید که در آنها، طرف مقابل دنبال کنترل شماست؟ آیا مدام در دام رابطه با انسان‌های مغرور، خودپسند و خودخواه میفتید؟
- آیا احساس می‌کنید که در روابط خودتان به اندازه کافی محبت، عشق و تأیید دریافت نمی‌کنید؟
- آیا به دلیل ترس از طرد شدن، نمی‌توانید حرف دلتان را بزنید و شخصیت واقعی خود را به نمایش بگذارید؟
- آیا در برابر توهین و تحقیر دیگران، سعی می‌کنید محبت کنید و این محبت را با هدف دریافت محبت و تأیید آنها انتقال می‌دهید؟
- آیا همیشه به برترین بودن خود اهمیت می‌دهید و آسایش و آرامش خود را فدای این برترین بودن می‌کنید؟
تله‌های زندگی یا طرحوارهها، الگوهای رفتار منفی، دشوار و تکرارشونده‌ای هستند که ریشه در کودکی افراد دارند. نکته مهمی که در مورد تله‌های زندگی وجود دارد، این است که تأثیر آنها تا سال‌های سال در وجود ما می‌ماند و ما شاهد جولان دادن طرحوارهها در کل دوران زندگی خود هستیم.
تله‌های زندگی یا طرحوارهها، حکم عینک افراد را دارند. هر فرد عینکی دارد که از طریق آن به جهان پیرامون خود می‌نگرد. کسی که رنگ شیشه‌های عینکش، قرمز است، قاعدتاً دنیا را قرمز می‌بیند. تله‌های ذهنی هم مثل عینک، نگرش ما نسبت به دنیای پیرامون را تحت تأثیر قرار می‌دهند و بر شیوه اندیشیدن، احساسات، افکار و اقدامات ما تأثیر می‌گذارند.
دیدگاه کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید درباره سرچشمه تله‌های زندگی
پرسشی که بسیاری از افراد درباره تله‌های زندگی یا طرحوارهها مطرح می‌کنند، این است که این طرحوارهها از کجا سرچشمه می‌گیرند؟ اصلاً چطور وارد زندگی ما شده‌اند؟ یکی از ستون‌های اصلی نگرش جفری یانگ و کلوسو، دیدگاه‌های مکتب روانکاوی فروید است. فروید و پیروانش، سرچشمه تله‌های زندگی را «کودکی انسان» می‌دانند و سال‌های کودکی را در شکل‌گیری تله‌های زندگی، بسیار مؤثر می‌دانند.
کودکی، دوران بسیار حیاتی و مهمی در زندگی انسان است. اگر انسان‌ها، دوران کودکی خود را به سلامت پشت سر بگذارند، در دوران بزرگسالی از سلامت روانی بیشتر و بهتری برخوردار خواهند بود. بسیاری از والدین این سؤال را مطرح می‌کنند که چگونه انسان‌های سالمی پرورش دهیم و وارد جامعه کنیم؟ روان‌شناسان بر این باور هستند که اگر کودک تا حدود 8 سالگی خود را به صورت درست و اصولی پشت سر بگذارد، احتمالاً در آینده از نظر روانی، سالم‌تر خواهد بود.
لازم به ذکر است که جفری یانگ و کلوسو در کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید، فقط به مکتب روانکاوی فروید مراجعه نمی‌کنند و می‌کوشند از سایر دیدگاه‌های روانشناختی مثل درمان شناختی رفتاری هم کمک بگیرند. آرون بک، بنیان‌گذار مکتب درمان شناختی رفتاری است و جفری یانگ، سال‌های شاگرد او بوده است.
از نظر جفری یانگ و کلوسو، بهترین روش برای شناخت و رهایی از تله‌های زندگی، استفاده از چند دیدگاه درمانی گوناگون است. هر کدام از تکنیک‌های درمانی که یانگ و کلوسو در روش خود به کار می‌برند، به‌نوعی در رهایی از طرحوارهها کارساز هستند.
تله های شخصیت از کجا سرچشمه می گیرند؟
کودکان از همان بدو تولد، تفاوت های فردی خود را نشان می دهند. برخی از آنها آرام و درونگرا هستند، در حالی که برخی دیگر پرانرژی و برونگرا می باشند. این تفاوت ها در خلق و خوی کودک ریشه دارد. خلق و خو، مجموعه ای از ویژگی های رفتاری پایدار است که از بدو تولد در کودک وجود دارد. خلق و خوی کودک تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی قرار می گیرد.
کودکان با خلق و خوی های مختلف، واکنش های متفاوتی به محیط اطراف خود نشان می دهند. کودکان آرام و درونگرا ممکن است در مواجهه با چالش ها، احساس اضطراب و ناامنی کنند. در مقابل، کودکان پرانرژی و برونگرا ممکن است در مواجهه با چالش ها، احساس هیجان و انگیزه کنند.
انواع خلق و خو
در ادامه بعد های خلق و خو که جفری یانگ در کتاب خود به آنها اشاره کرده است آورده می شوند:
نکته : توجه داشته باشید که این ابعاد نسبت به یکدیگر برتری ندارند، بسته به شرایط کارآمدی آنها مورد نظر خواهد بود.
بررسی تله‌های یازده‌گانه زندگی و روش‌های برخورد با این طرحوارهها
در کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید، ما با یازده تله زندگی یا طرح‌واره روبرو می‌شویم. هر کدام از این تله‌ها، ریشه در برآورده نشدن نیازهای انسان و کودک انسانی دارد. کودک انسانی، یک سری نیازهای غریزی مثل امنیت، ارتباط و اتصال، استقلال، عزت نفس و ابراز وجود دارد که برآورده شدن این نیازها باعث می‌شود که احتمال گرفتار شدن او در تله‌های ذهنی کاهش یابد. به طور کلی، سه روش رایج برای برخورد با طرحوارهها وجود دارد که مؤثر و راهگشا نیست:
- تسلیم: در این روش، افراد در برابر طرح‌واره خود تسلیم می‌شوند و کاری برای رهایی از تله نمی‌کنند.
- فرار: فرد از قرار گرفتن در شرایطی که باعث تشدید تله یا طرح‌واره می‌شود، جلوگیری می‌کند.
- ضد حمله یا جبران افراطی: فرد در وجود خود احساس مشخصی دارد؛ ولی می‌کوشد خود را کاملاً متضاد با آن احساس نشان دهد.
در ادامه 11 تله زندگی و شیوه برخورد درست با آن از نظر جفری یانگ و کلوسو را بررسی خواهیم کرد:
1. تله ترک شدن یا رهاشدگی (مرا تنها نگذار)
فردی که در تله رهاشدگی گرفتار است، همواره احساس می‌کند فردی که در رابطه با اوست، تنهایش می‌گذارد و می‌رود. از دست دادن یکی از والدین خصوصاً مادر و دعوای زیاد بین پدر و مادر و طلاق آنها، می‌تواند فرد را در چنین تله‌ای گرفتار کند.
برای رهایی از این تله باید از خود بپرسیم که دلیل ترس ما از تنهایی چیست؟ همچنین باید جستجو و ریشه این ترس و تله را در کودکی خود پیدا کنیم. با نچسبیدن به طرف مقابل و جلوگیری از واکنش‌های شدید در هنگام جدایی، می‌توان از تأثیر این طرح‌واره کاست.
2. تله سوء ظن یا بی‌اعتمادی (نمی‌توانم به تو اعتماد کنم)
تجاوز فیزیکی یا روانی در کودکی باعث می‌شود که افراد مدام به این فکر باشند که دیگران علیه آنها نقشه می‌کشند. برای رهایی از این تله باید تلاش کنیم که افراد متجاوز دوری کنیم و هیچ تجاوزی را تحمل نکنیم. بخشیدن و سرزنش نکردن خود برای کسانی که در تله بی‌اعتمادی گرفتار شده‌اند، ضروری است.
3. تله محرومیت عاطفی یا هیجانی (هیچ‌وقت به محبتی که انتظارش را دارم، نمی‌رسم)
تله محرومیت عاطفی، تله‌ای است که بر اثر برآوردن نشدن نیاز کودک به ارتباط و اتصال با دیگران، ایجاد می‌شود. افرادی که در این تله گرفتار هستند، احساس می‌کنند که کسی آنها را دوست ندارد و همه نسبت به آنها بی‌توجه هستند. محبت، همدلی و حمایت، سه مؤلفه‌ای هستند که افراد گرفتار در تله محرومیت عاطفی، کمبود آنها را به شدت احساس می‌کنند.
یکی از شیوه‌های نادرست برخورد با این تله، افتادن در دام رابطه با افراد سرد و بی‌عاطفه است. در این مواقع شیوه درست برخورد با این تله، آن است که از افراد سردی که برایتان جذابیت دارند، دوری کنید و در روابطتان رفتار طبیعی و بدون تلاش غیرمعقول داشته باشید.
4.تله محرومیت اجتماعی یا طرد اجتماعی (من نمی‌توانم با دیگران سازگار شوم)
تله انزوای اجتماعی یکی از تله‌های مهمی است که جفری یانگ در کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید، تأکید ویژه‌ای روی آن دارد. معمولاً افرادی که در این تله گرفتار می‌شوند، احساس می‌کنند که وصله ناجور اجتماعی هستند و حضور خود را در جمع، ناخوشایند قلمداد می‌کنند.
این افراد همواره خود را با دیگران مقایسه می‌کنند و دیگران را برتر از خود می‌بینند؛ به همین دلیل مدام مضطرب می‌شوند. برای رهایی از این طرح‌واره، فهرستی تهیه کنید و مسائلی را به فهرست خود اضافه کنید که نشان دهد شما کاملاً عادی هستید.
5. طرح‌واره وابستگی (به‌تنهایی از عهده کارها برنمی‌آیم)
این تله باعث می‌شود که فرد مدام احساس کند که از پس انجام کارهای خودش برنمی‌آید و همواره به دنبال کمک می‌گردد. اگر می‌خواهید از این تله رها شوید، از افراد قوی و بیش از حد مراقب دوری کنید و به سمت افراد متعادل بروید.
6. تله آسیب‌پذیری (دیر نباشد که با فاجعه‌ای روبرو شوم)
افراد گرفتار در این طرح‌واره، همواره احساس می‌کنند که قرار است فاجعه‌ای رخ دهد. این افراد، در یک اضطراب دائمی به سر می‌برند و برای رهایی از این تله، باید تکنیک‌های مراقبه، ذهن‌آگاهی و تصویرسازی مثبت را به کار بگیرند و ترس خود از آینده را کاهش دهند.
7. تله نقص (من بی‌ارزشم)
تله نقص یا شرم باعث می‌شود که فرد مدام صدای انتقاد، سرزنش یا تحقیر والدین را در گوش بشنود. چنین فردی خود را بی‌ارزش می‌داند. برای رهایی از این طرح‌واره، به انتقادگرهای درونی خود نامه بنویسید و خشم و اندوه خود را به آنها بگویید. البته نیازی به ارسال نامه به آنها نیست. اگر کسی از شما تعریف کرد، نگویید من لایق این تعریف نیستم؛ در عوض بگویید: «از حسن نظر شما سپاسگزارم.»
8. تله شکست (احساس می‌کنم فردی بازنده و شکست‌خورده‌ام)
گرفتار شدن در تله شکست، به انسان احساس شکست و بی‌کفایتی می‌دهد. چنین افرادی پیش از شروع یک کار، نزد خود اعلام شکست می‌کنند. برای رهایی از این تله، فهرستی از استعدادها، مهارت‌ها و دستاوردهای خود تهیه کنید و به خودتان یادآوری کنید که در زمینه‌های بسیاری، توانمند هستید.
9. تله اطاعت (همیشه کارها را به همان شکلی انجام می‌دهم که تو می‌گویی)
تله اطاعت یکی دیگر از تله‌های زندگی است که در کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید، به آن پرداخته شده است. تله ایثار یا اطاعت باعث می‌شود که فرد، توانایی نه گفت به دیگران را نداشته باشد و خودش را وقف دیگران کند. برای رهایی از این تله، باید بکوشید که از افراد خودخواه دوری کنید و پای حقتان بایستید. ابراز درست خشم در این زمینه، اهمیت فراوانی دارد.
10. تله کمال‌طلبی و استانداردهای بالا (هیچ‌وقت هیچ‌چیز آنقدر که باید خوب نمی‌شود)
تله کمال‌طلبی، معیارهای سخت‌گیرانه یا استانداردهای بالا باعث می‌شود افراد به اهداف خود بچسبند و در صورت ناکامی در دستیابی به این اهداف، احساس پوچی و بی‌ارزشی کنند. پایین آوردن انتظارها و معیارها و مشخص کردن ارزش آن کار یا معیار در زندگی، در رهایی از این تله بسیار مهم است.
11. تله استحقاق (هر چقدر به من خدمت کنی، کم کردهای)
تله استحقاق مربوط به کسانی است که در کودکی با محدودیت خاصی روبرو نبوده‌اند و تمام نیازهای آنها به بهترین شکل برآورده شده است. این افراد در بزرگسالی، کماکان لوس هستند و اگر نیازهایشان برآورده نشود، عصبانی می‌شوند و قهر می‌کنند. با توجه به نیازهای دیگران و احترام گذاشتم به حقوق اطرافیان، می‌توان جلوی آزار دادن آنها را گرفت و از تأثیر تله استحقاق کم کرد.
پرسشنامه تله های شخصیت جفری یانگ | شناخت خود و دیگران
آیا تا به حال احساس کرده اید که در روابط یا شغل خود با مشکلاتی روبرو هستید؟ آیا احساس می کنید که همیشه در حال تکرار اشتباهات یکسان هستید؟ اگر پاسخ شما مثبت است، ممکن است شما در یکی از تله های شخصیتی گرفتار شده باشید. تله های شخصیتی، الگوهای رفتاری ناخودآگاهی هستند که می توانند در عملکرد و زندگی ما اختلال ایجاد کنند. آنها در دوران کودکی شکل می گیرند و در بزرگسالی می توانند ما را به تکرار همان اشتباهات و تجربه همان احساسات منفی سوق دهند.
تست تله های شخصیت جفری یانگ، یک ابزار ارزشمند برای شناسایی تله های شخصیتی است. این تست 110 سوال دارد و پاسخگویی به آن حدود 20 دقیقه طول می کشد. تست تله های شخصیت جفری یانگ، 11 تله شخصیتی موجود در این مقاله را می سنجد. این آزمون روانشناختی، یک ابزار موثر برای شناخت خود و دیگران است. با انجام این تست می توانید تله های شخصیتی خود را شناسایی کرده و برای بهبود آن ها اقدام کنید.
چگونه تست تله های شخصیت جفری یانگ را انجام دهم؟
جهت انجام تست تله های شخصیت جفری یانگ می توانید روی لینک زیر کلیک نمایید.
همین حالا کلیک کنید: تست تله های شخصیت جفری یانگ
به‌راستی آگاهی، شاهراه نجات از طرحوارهها یا تله‌های زندگی است
آگاهی، نخستین گام برای رهایی از اکثر مشکلات روانی است. با آگاهی می‌توان ریشه بسیاری از مشکلات روانی را درک و برای کنار زدن این مشکلات تلاش کرد. طرحوارهها یا تله‌های زندگی نیز اختلالات شخصیتی و الگوهای رفتاری نامناسب محسوب می‌شوند و با درک و آگاهی از آنها می‌توان استراتژی‌های گوناگونی برای رهایی از این تله‌ها و طرحوارهها در پیش گرفت.
در این مقاله تلاش کردیم مروری بر آموزه‌ها و نکات کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید، داشته باشیم و خلاصه‌ای از این کتاب را در اختیار علاقه‌مندان قرار دهیم. در صورتی که این مقاله برای شما مفید بود، پیشنهاد می‌شود مقاله خلاصه کتاب تله شادمانی را مطالعه کنید. این کتاب با تکیه بر آموزه‌های درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)، نکات مهمی برای بهبود زندگی در اختیار مخاطبانش قرار می‌دهد.
آیا تاکنون کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید را مطالعه کرده‌اید؟ تاکنون چیزی در مورد مفهوم طرح‌واره و طرح‌واره درمانی، شنیده یا خوانده‌اید؟ جذاب‌ترین درسی که از این مقاله یا از خود کتاب مورد بحث آموختید، چیست؟ لطفاً نظرها و پیشنهادهای خود را با ما و سایر همراهان مجموعه شاهکار ذهن، در بخش دیدگاه‌ها (زیر همین مقاله) به اشتراک بگذارید.